En çok sevdiğim ve saygı duyduğum ağaç listesi yapsam herhalde Alıç ağacını en üst sıralara yazardım. Özellikle çiçeklerindeki canlılık ve meyvelerinin muhteşem görünüşü , estetik güzelliği ile de peyzaj düzenlemelerinde gözardı edilmemesi gereken bir seçenektir. Özellikle süs alıçları ise bonsai severlerin en çok üzerinde durması gereken ağaçlardandır.

Çocukluğumda dağlarda dolaşırken sıkça rastladığım ağaçlar vardı. Bunlar ; Meşe, Ateşdikenleri ve Alıç idi. Alıç ağacına duyduğum ilginin en nedeni ise dağda yenilebilecek tek meyvenin Alıç olması , ayrıca mükemmel lezzeti, hiç bir insana ihtiyaç duymadan herşeyini doğadan karşılaması (sulama ve gübre istememesi), kendi kendine büyümesi , çoğalması ve inanılmaz güzel meyveler vermesi idi.

O yaşlarda Alıç ağacının benim için dağdaki tek besin kaynağı olması ve yukarda belirttiğim estetik ve lezzet yönleri dışında, uzun yıllar sonra özellikle yurt dışında bazı şifai yönlerinden dolayı doğal tedavide kullanıldığını , hatta bazı ilaçlarının, sirke gibi birçok ürünün hammaddesinin alıç  olduğunu öğrenmem  hayranlığımı daha da artırmıştır.

Uzun yıllar sonra tekrar meyve ağaçlarına olan ilgimi hayata geçirdiğimde ilk aklıma gelen Alıç ağacı oldu.

Araştırmalarımdan sonra gördüğüm çeşit sayısı beni şaşırttı. Oysa ki ben sadece sarı ve turuncu renkli meyve veren Alıç  ağaçlarından başka çeşit hiç görmemiştim. Bir sene süren Alıç ağacının farklı türlerinden edinme çalışmalarım sonucu, değerli bir komşum Doğu Anadolu’ daki dağlardan 3 adet küçük fidan getirdi. Bunun dışında Karaca Fidanlığından daha çok peyzajda kullanılan estetik yönü ile harika bir görünüme sahip iki adet ve 2009 Nisan ayında değerli ağaç dostu Muhammed Beyin gönderdiği Siyah Alıç ağacı ile küçük de olsa bir Alıç ormanına! sahip oldum. İlerki günlerde Alıç ağacı çoğaltma konusundaki çalışmalarımı ve fotoğraflarımı bu sitede paylaşacağım.

ALIÇ HAKKINDA :

Familyası : Rosaceae

İngilizce adı : Hawthorn

Drog* adı : Crataegi flos cum Crataegis fructus (Alıç çiçeği ve Alıç meyvesi)

Diğer isimleri : Akdiken, edran, ekşi muşmula, geviş, yemişen

Hayatımıza birçok yenilikler ve kolaylıklar kazandıran teknoloji, olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Teknolojiyle beraber insanoğlu giderek doğallıktan, doğal beslenmeden uzaklaşmış; hareketten uzak yaşamaya mahkûm olmuştur. Bundan sebep yeni yeni hastalıklar zuhur etmiş, kalp krizleri ve ani ölümler artmış ve ‘stres’ denilen çağın vebası, tüm insanlığa musallat olmuştur. Modern çağ hastalıklar çağı olmuş, bu çağın gücü teknoloji de adeta hastalık üretme mekanizması olmuştur. Çevreye duyarsızlaşma gözlerimize mil çekilmesine sebep oldu, bunun sonucunda da etrafımızdaki değerleri göremez hale geldik.

Fark edemediğimiz bitkisel değerlerimizden biri de kalp sağlığımızın korunmasında belki de en önemli drog olan alıç… Farkındalığımıza katkı olsun diye alıçtan bahsedelim istedik. 

Botanik özellikleri

Dikenli, 10 m’ye kadar boylanabilen, nisan ayı ortalarından itibaren beyaz ve pembe renki çiçekler açan bir ağaççıktır. Dalları koyu kahve renkli, 1.5- 2.5 cm çapındadır. Meyveler eylül ekim döneminde olgunlaşmaya başlar; 6- 10mm çapında, 1- 3 tohumlu, esmer veya kırmızı renklidir. 

Fitokimyasal maddeleri

Procyanidin, flavonlar, rutozit, hiperozit, viteksin, epikateşin, kesretin, triterpenik asitler, oleanolik asit

Yayılışı

Avrupa, Batı Asya, Kuzey Afrika, Kuzey Amerika dünya genelinde yayılış gösterdiği alanlar; ülkemizdeyse yurt genelinde yayılış gösterir.

İklim isteği

İklimisteği bakımından seçici değildir, karasal iklim özelliği gösteren yerlerde de rahatlıkla yetiştirilebilir.

Toprak isteği

Toprak isteği yönünden de seçici değildir. Doğal ortamda çok kıraç alanlarda da iyi geliştiği görülmektedir.

Su isteği

Suya gelişim döneminde ihtiyaç duyar, sonraki evrelerinde hayatını devam ettirmek için yağmur suları yeterli olur.

Üretimi

Bitki tohumla üretilir. Tohumları sert kabuklu olduğu için çimlenme engeliyle karşılaşılır. Çimlenme engelini aşmak için aşağıdaki işlemlerden biri tercih edilir.

– Tohumlar zımparalanır. 
– Tohumlar 6 ay soğuk katlama yöntemiyle stratifikasyon işlemine tabi tutulur. 
– Tohumlar gibberallik asitle (GA3) muamele edilir. 

Hasat 

Çiçekler açma döneminde, tomurcuk haldeyken hasat edilir; gölgede veya 40 ºC ısılı fırınlarda kurutulur. Kuru çiçekler kendine has koku ve tatta olup beyaz veya krem renklidir. Kabul edilebilir rutubet %12’dir. Yabancı madde oranı %0.05’i aşmamalıdır. Balya halinde paketlenir.

Meyveler tam olgunlaşınca toplanır; tatlımsı ekşi olup, kokusu yoktur. Meyve sapları %1, organik karışımlar %1, mineral karışımlar %0.05’ten fazla olmamalıdır. Meyveler de gölgede ve kuru, havadar binalarda kurutulur. Çuvalla paketlenir.

Tıbbi kullanılışı

Alıç kalp üzerine olumlu etkileri olan ve zehirli bileşikler ihtiva etmeyen en önemli bitkisel droglardan en önemlisidir. Kalp kuvvetlendirici olarak kullanılan bitkiler genellikle zehirli glikozitler ihtiva ettiğinden ancak standardize edilerek kullanılabilirler. Alıçta bu durum zehirli glikozitler taşımadığından söz konusu değildir. Bu sebeple de evde bulundurulabilecek en iyi droglardan bir tanesidir.

Koroner damarları genişleten bioflavononidler açısından zengin olan bitki bu maddeler sayesinde damarları genişleterek kan dolaşımını arttırır. Bioflavonoitler çok güçlü antioksidanlar olup, kalbe oksijen ve kan akışını arttırırlar. Dolayısıyla da angina denilen kalp ağrıları azalır.

Özellikle yaşlılarda kalp atımlarının hızlanmasıyla birlikte görülen kalp ritmi bozukluklarında da faydalıdır. 

Yaşlılarda kalbi kuvvetlendirmek, yüksek tansiyonlu hastalarda kalbe destek olmak, bilhassa ateşli hastalıklardan sonra yorulan kalbi kuvvetlendirmek ve kalpteki ritim bozukluklarını tedavide kullanılır. Hafif kalp yetmezliğinde de kullanılabilir. 

Ayrıca spazm çözücü, kabız yapıcı ve idrar söktürücü etkileri de bulunur.

Kalple ilgili bu etkiler uzun süreli kullanımda kendini gösterir.

İnfüsyon şeklinde kullanılabilir. Piyasada ekstreleri de mevcuttur.

Kombinasyonları 

Kalp için kullanılan diğer droglarla kombine edilebilir.

Dozaj

Tentürü 3×20 damla, ekstre 3×15 damla, infusyon günlük 5 g. her defasında 1,5 g.

* Drog kelimesi, bitkilerin ilaç olarak kullanılan kısımlarını ifade eder.

Alıç Fidanı Satın almak için Tıklayınız

Derleyen : Nazım Tanrıkulu

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Teknikeri
ziraatçi.com isimli siteden alıntıdır.