Hünnap (hünnap) (Zizyphus jujuba Mill.) Cehrigiller (Rhamnaceae) ailesine mensup 10 metre kadar boylanabilen, ülkemizde daha çok Batı ve Güney bölgelerinde yetişen, oldukça estetik görünümlü, dikenli bir meyve ağacıdır.

Oldukça lezzetli ve besi değeri yüksek meyveler; şekerler, müsilaj, vitamin C ve pektin taşır. Özellikle Arap hekimlerince göğüs yumuşatıcı, balgam söktürücü, öksürük kesici, müshil ve kan temizleyici olarak, Anadolu’nun çeşitli yörelerinde (Kayseri) şeker hastalığına karşıda kullanılır. Meyvelerinin yanında, dal kabuğu ve yaprakları da kabız ve midevi etkilere sahiptir. Sonbaharda olgunlaşan meyveler taze tüketildiği gibi, eski çağlardan bu yana kurutularak ta tüketilir. Kurutulabilme özelliği onun uzun süre saklanmasını da sağlar.

Hünnap, dünya üzerinde Doğu Akdeniz’den başlayarak Güney ve Doğu Asya’ya, Kore ve Japonya’ya kadar uzanan geniş bir alana yayılır.Ülkemizde ise Daha çok Batı ve Güney Anadolu’da deniz kenarından başlayarak 1500 metreye kadar yayılır. Daha çok kireççe zengin, drenajı iyi derin toprakları tercih eder.

Özenli bir bakım gerektirmeden yetişebilir. Su isteği fazla değildir. Derine giden kazık kök sistemine sahiptir. Diğer meyve ağaçlarına nazaran biraz yavaş büyür.

Gençliğinde soğuğa çok duyarlı iken yaşı ilerledikçe direnci nispeten artar. Zaman zaman iç kurdu gözükse de önemli bir hastalığı yoktur.

Tropikmeyveci olarak yaklaşık olarak 20 civarında kültür çeşidini deneme üretimine aldık ve 2009 yılından beri gözlemliyoruz.

Şu ana kadar 4 çeşidi ticari olarak çoğaltabildik. Bunların içinde Li, Lang, Red Lands ve  dikensiz bir hünnap türü de bulunmaktadır.

Hünnap fidanı çeşitleri konusunda kapsamlı çalışmalarımız devam etmektedir.

Hünnap Fidanı Üretimi

Hünnap fidanları tohumdan ve aşıdan olmak üzere iki yöntemle üretilir.

Tohumdan üretim:

Sonbaharda toplanan meyveler, birkaç gün güneşte bekletilerek olgunlaşması sağlanır. Ardından 2-3 gün suda bekletilerek yumuşatılır.

Yumuşayan meyveler ayakla çiğnenir ve etli kısımları suda yıkanarak tohum elde edilir. Tohum verim oranı meyve büyüklüğüne bağlı olarak %6 ile %12 arasında değişir. Ünnap fidanı daha çok tüplü yada kaplı olarak yetiştirilir. Tohumlar ekimden önce, 5 gün %5-10’luk sitrik asitte yada külü suda bekletilir. Ardından az yanmış koyun gübresi ve milli toprak eşit miktarda karıştırılarak hazırlanan harca tohumlar,

10-15 mm. derinlikte ekilir. Tohum ekimi sonbaharda, ya sera içerisine yapılır yada yastıkların üzerine plastik örtülü tünel inşa edilir. Tohumların çimlenme oranı %46-65 arasındadır. Bu nedenle her tüpe 2-3 adet tohum ekmek gerekir. Ekim alanı zaman zaman sulanarak tohumların nemli bir ortamda kalması sağlanır.

Tohumların 1000 tane ağırlığı 250-400 gr. arasında, ortalaması 310 gramdır. Çıplak köklü fidan üretiminde metrekareye 200 gr tohum, 5’li çizgi ekimi yöntemiyle ekilir. Metrekareden 100 adet fidan elde edilir.

İkinci bir yöntem olarak ta tohumlar, taş yada çekiç kullanılarak çatlatılır bazen de bitki taslağı serbest hale getirilip, %50 organik madde, %50 milli toprak karışımına kış aylarında ekilir. Ekimden önce tohumların %5’lik limon tuzunda 1-2 gün bekletilmesinde yarar vardır. Ekim yastıkları telisle örtülenir ve üzerlerine havalanabilir plastik örtü örtülmesi gerekir. Yağışlı olmayan dönemlerde sulama ihmal edilmemelidir. Her tohumda 1-2 bazen de 3 adet bitki taslağı olup, bitki taslaklarının 1000 tane ağırlığı 20-32 gr arasındadır. Her bir tohumda ortalama 1.64 adet canlı bitki taslağı bulunur.

Hünnap fidanları bir yaşında; 40-45 cm boya, 4-5 mm çapa, iki yaşında; 70-100 cm boya ve 10-12 mm çapa ulaşır. Ağaçlandırma çalışmalarında 1-2 yaşlı tüplü Hünnap, peyzaj uygulamalarında ise 4-5 yaşlı kaplı fidanlar kullanılır. Tüplü-kaplı fidan üretiminde üzerinde durulması gereken önemli konu, 1 yaşlı fidanlarda kap derinliği en az 30 cm, 2-3 yaşlılarda 35-40 cm, 4-5 yaşlılarda 50 cm olmalıdır.

Aşıdan üretim:

Diğer bir üretim yöntemi de, iki yaşlı tüplü çatlı (Paliurus sipina-christi Mill.) altlıklarının üzerine aşı yapmaktır. Bu durumda, daha gelişkin bir kök sistemine sahip olur. Bunun içinde öncelikle, çatlı fidanı üretmek gerekir.

Aşılama uygulaması çatlının üzerine yapılabildiği gibi zorunlu hallerde tohumdan gelmiş iki yaşlı ünnap altlıklarına da yapılabilir.

Çatlı meyveleri (kapsül) sonbaharda olgunlaşır ve kış sonuna kadar toplanabilir. Toplanan kapsüller ahşap tokmakla dövülerek yada merdanede kırılarak tohum elde edilir. Çatlı kapsüllerin 1000 tane ağırlığı ortalama 240 gr,tohumun 1000 tane ağırlığı en az 20.6 gr en fazla 22.3 gr ve ortalama 21.2’grdır.

Kapsüllerin %6’sından 4 adet, %31’indan 2 adet, %63’ünden 3 adet tohum çıkmaktadır. Kapsüllerdeki ortalama tohum sayısı 2.72 adettir. Kapsüllerin tohum verim oranı %40-60 arasında değişir. Çıplak köklü fidan üretiminde metrekareye 5-10 gr arası tohum, 5-10 mm derinlikte, 5’li çizgi ekimi yöntemiyle kış aylarında ekilir. Erken bahar ekimlerinden de sonuç almak mümkündür. Bu taktirde örtüleme ve gölgeleme uygulamakta yarar vardır. Metrekareden 50-100 adet fidan elde edilir. Tüplü fidan üretimimde ise her tüpe 2-3 adet tohum ekilir. Aşı altlığı amacıyla üretilen tüplü fidanlar iki yaşına kalacağından tüp derinliği 35-40 cm olmalıdır. Çaltı fidanları bir yaşında; 40-50cm boya, 4-6 mm çapa, iki yaşında; 80-120 cm boya ve 8-13 mm çağa ulaşır. Aşılama çalışmalarında iki yaşlı altlıklar üzerine durgun göz aşısı yada kalem aşısı uygulanır. Hünnabın aşılamasında kullanılan diğer yöntemde; ağaçlandırma yada rehabilitasyon sahalarında bulunan doğal çatlıların üzerine aşı yapmaktır. Bu taktirde sahadaki çaltılar dipten kesilir.

Kesimi takiben gelişen sürgünler bir kez bahar, bir kez de yaz aylarında teklenir. Canlandırma kesimini takip eden yılın sonunda sürgünler 7-15 mm çapa, yani aşılanabilir boyuta ulaşırlar. Ardından da yaz aylarında durgun göz aşısı uygulanır.

Kış aylarında ise tutmayan aşıların yerine kalem aşısı uygulanarak çalışma tamamlanır. Takip eden yıllarda ise sürgün kontrolü yapmakta yarar vardır.

Ağaçlandırma çalışmalarında tohumdan üretilmiş 1 yaşlı yada 2 yaşlı çatlı üzerine aşılanmış 2+1 yaşlı hünnap fidanları kullanılır. Hektara 200-300 adet fidanın dikilmesi yeterlidir.